Kültür, toplumların kendilerine özgü olan ve gelecek nesillere aktardıkları maddi veya manevi her şey. Toplumsal mirastır.

Kültür bir konsepttir, çünkü bir anlamlar ağının çerçevelenmesidir. Bu anlam ağı, içerisinde inançları, davranışları, hiyerarşiyi, sembolleri, arzuları, dili, geleneği, ritüelleri ve en önemlisi değerleri tanımlar.

Kültür ihtiyaçlar üzerine oluşmuştur. Bu ihtiyaçlar coğrafik, iklimsel veya sosyal sebeplerden kaynaklanabilir. Bu nedenle değişkendir. Dünün ihtiyaçları ile bugünün ihtiyaçlarının farklılaşması dolayısıyla, eski kültür ve yeni gelen kültür arasında çatışmalar yaşanır.

Kültür bir kurallar bütünüdür. Doğası gereği baskıcıdır. Kendinden farklı olanları tehdit olarak algılar ve başka kültürlerle de bu sebeple çatışır. Günümüzde artan iletişim ile birlikte hiçbir kültür farklı kültürlerle karşılaşmaktan ve bu sebeple değişim/dönüşüm yaşamaktan kurtulamaz.

Neden Önemli?

Marka kültürü bir markanın müşterisinde aidiyet duygusu yaratmasını sağlar, sadakatini artırır. Bir kültüre sahip markalar kendilerini rakiplerinden daha kolay farklılaştırır ve stratejileri bir bütünlük içerisinde ilerler. Bu nedenle markalarda kültürün oluşması durumunda sistem, kişilerden bağımsız olarak, müşteri algısı bozulmadan devam eder.

Kültür Unsurları?

Kültür Unsurları temelde 2’ye ayrılır;

Maddi Kültür: Hayatta kalmak, sosyal ilişkileri tanımlamak, kimlik yönlerini temsil etmek amacıyla ortaya çıkmıştır.
Örnek: Sanat, Giyim, Mimari, Eşya, Teknoloji, Yemek, Koku.

Manevi Kültür: Hayatı anlamlandırmak için kullandığımız her soyut şeyin içine sinmiştir.
Örnek: İnanç (Dünya Görüşü), Mimik, Dil, Değer, Norm (Ödül ve Ceza), Sembol, Ritüel, Hikayeler (Tarih).

Kültürün Katmanları;

İhtiyaçlar davranışlarımızı, inançlarımızı kısacası bütün düşünce sistemimizi direkt olarak etkiler. İhtiyaçlar sürekli devam eden bir durumdaysa, zamanla davranış, tutum, kullanılan eşyaların değeri, inançlar vb. hem yayılır hem de kanıksanır. Artık bu bilgi nesilden nesile aktarılan ve sonucunda kimsenin nereden geldiğini bilmediği ama uygulamakla veya kullanmakla yükümlü olduğu maddi, manevi kültürel unsurlara dönüşür.

Manevi unsurlar zamanla kendi maddi unsurlarını da doğurur. Bir inancı sembollerle ifade etmek ona dair giyimi, sanatı, mimariyi tasarlamak bu manevi unsurlara göre şekil alır.

Dışarıdan bakan bir göz için gördükleri ve hissettikleri kültürün en üst katmanı olacaktır. Bakan kişi kültüre dair koku, ses, hitap şekilleri, mimikler, ritüeller, giyim tarzları, semboller ile ilgili bilgileri toplar. Bir alt katmanında yazılı olan kurallar, ödül ve ceza sistemine dair işleyişleri anlayabilir. En alt katmanda ise yazılı olmayan kurallar yer alır. Bu kurallar topluluğun dünya görüşünü, değerlerini içerir. (What – How – Why: Simon Sinek)

Kültürün 9 Bileşeni

Değerler; Toplum içerisindeki hiyerarşi, uymakla yükümlü olunan kurallar.
İdeal Toplum ; Toplumun ortak amacı, hedefi.
Bilgi ve Hikayeler; Değerleri destekleyen hikayeler.
Dil; Günlük yaşamı sürdüren iletişim aracı. İletişim kuralları. Vücut dili ve ifadeler.
Gelenek ve Ritüeller; Aidiyeti ve bağlılığı hatırlatıcı eylemler. Disiplin.
Teknik ve Beceriler; Öznel sorunlara çözümler.
Objeler ve Semboller; Kutsallık.
Sanat; Kültürün dışa vurumu.
Yeme & İçme; Çevreyle ilişki. Hem sosyal hem de iklimsel.

Genel ve Alt Kültür Nedir?

Genel kültür, her toplumun sahip olduğu ve sadece kendine has olan özelliklerini içermektedir. Alt kültür ise toplumun genel kültür unsurlarını paylaşan fakat bunun dışında kendini toplumdaki diğer gruplardan ayıran değer, norm ve yaşam biçimleri olan grupları kapsamaktadır.

Alt Kültür;
Alt kültür, sınıf statüsü, etnik köken, bölgesel farklılıklar, dinsel bağlılıklar gibi toplumsal farklılıklardan kaynaklanabilir.

Karşı Kültür;
Egemen kültürel değerlerin hepsine karşı gelen grupların yaşam biçimlerine işaret etmektedir. Yaşam biçimleri ve norm açısından içinde yaşanılan kültüre ters düşen tutum ve davranışları içeren bir alt kültürdür

Marka Kültürü Nasıl Oluşturulur?

Marka Kültürü Bileşenleri;

1. Marka Amacı: Markanız neye inanıyor? Sektörde sizi farklılaştıracak inancı bulun.
Örnek: Harley Davidson: Zamansız macera arayışına ve ruh için özgürlüğe inanıyoruz.

2. Değerler: Markanız tüketicinin ihtiyaç duyduğu hangi değerleri sahipleniyor
Örnek: Apple: Özgünlük, Yaratıcılık, Sadelik

3. İdeal Toplum Hedefi: Markanız müşterilerini nasıl bir topluluk yapmak istiyor? Markanızın aklında ideal topluluk nasıl bir topluluk? Hangi konuda ilham veriyorsunuz?
Örnek: Apple: Sürekli farklı düşünen, sıradan olmayan bir topluluk.

4. Bilgi ve Hikayeler: Markanız gücünü nereden alıyor? Sizi buralara getiren, değerlerinizden beslenen bir hikayeniz var mı?
Örnek: Volvo: Emniyet kemerini bulan marka, ölümlü kazası olmayan marka.

5. Dil: Markanızın ses tonu nasıl olmalı? Müşterilerinizle nasıl konuşmalısınız?
Örnek: Açılmayan sayfa için bir marka “özür dileriz, şu anda bir problemle karşılaştık.” derken bir diğeri “wow, siteyi bozdunuz :)” diyebilir. Hangisi sizin için daha uygun.

6. Gelenek ve Ritüeller: Markanıza/ürününüze ait bir gelenek veya ritüel tanımlayabilir misiniz?
Örnek: Guiness birasını içmeniz için köpürmesini beklemeniz gerekir. Corona birasını ucuna limon koyarak servis ederler.

7. Teknik ve Beceriler: Müşterinize anlatabileceğiniz, ürününüzü ya da markanızı özel yapan teknik veya beceriler var mı?
Örnek: Napoli pizzası taş fırınlarda ve 800F sıcaklıklarda pişirilir.

8. Objeler ve Semboller: Konseptiniz ve buna dair temanıza uygun, değerlerinizi yansıtan objeler veya semboller yaratabiliyor musunuz?
Örnek: Ferrari ve At Sembolü. Apple ve ısırılmış elma.

9. Sanat: Markanızın görsel dünyası ya da mood board’u nelerden oluşuyor? Müşterinize nasıl bir duygusal dünya vadediyorsunuz?
Örnek: Rolex daima müşterisini prestijli hissettirmeye odaklanmış bir markadır. Ürünlerinden, satış yerlerine kadar bu hissi yansıtır.

Şirketlerin Marka Kültürünü Korumak İçin Yapması Gerekenler;

1. Belirlenmiş prensip ve roller;
Sistemin düzgün çalışabilmesi adına prensip ve rollerin tanımlanmış ve herkesin ne yapacağını iyi bilmesi gerekir. Sorumluluk alanı belirlenen roller, kültürün kaos içerisinde özelliklerini kaybetmesini önler.

2. Ortak Davranışlar;
Markanın dilinin ve ses tonunun belirlenmesi ile birlikte, müşteriye temas eden kişilerin yaklaşımlarının da buna göre şekillenmesi gerekir. Ayrıca şirket içinde de bu kültürün devamı olarak iletişimin çerçevelenmesi belirsizliği ortadan kaldıracak, birlikte iş yapma becerisini artıracaktır.

3. İşe Alım;
Markanın belirlenen değerlerine göre işe alımın gerçekleşmesi gerekir. Marka kültürü her bir birey tarafından da içselleştirilmesi gereken bir konudur. Bu nedenle bu kültüre bir tehdit oluşturabilecek personelin marka içerisinde barınmaması, kültürün korunmasını sağlayacaktır.

4. Ödül ve Ceza Sistemi;
Kuralların net olarak belirlenmesi, performansın artırılmasına ve aynı zamanda kültüre tehdit oluşturabilecek istenmeyen davranışların engellenmesine katkıda bulunur. Kültür içerisinde hangi davranışın ödüllendirilip, hangi davranışın cezalandırılmasının belirlenmesi ortak amaç ve değerler doğrultusunda yapılır.

5. Liderlik;
Pek çok güçlü kültür bir lider etrafında şekillenmiş ve onun hayata bakışını, değerlerini, davranışlarını kültürün ana unsurları olarak kabul etmiştir. Bu nedenle markaların liderlerinin aynı kültüre sahip olması ve onu kitlelere yayması beklenebilir.

6. Ürün Geliştirme;
Markaların pazara yeni sunulacak ürünler konusunda seçici davranması gerekir. Temel değerlerine ters düşecek bir ürünün sunulmaması önemli bir konudur. Ayrıca müşteriye sağlayacağı fayda ve müşteride hedeflenen ana duygu üzerinden bu seçimin yapılması gerekir.

7. Kutlamalar & Aktiviteler & Etkinlikler;
Her kültürün mensubu aidiyet duygusunu hissetmek ister. Bu nedenle toplu yapılan aktiviteler & etkinlikler hem marka içerisinde kültürün doğru şekilde iletilmesini hem de dışarıya kültürün yayılmasını amaçlar.